سراسر وقایع تاریخ اسلـامـ گویاى شواهدى است كه نقش پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله را در جلوگیرى از افتراق صفوف مسلمین و متقابلـا بهرهبرى ابزار وحدت اسلـامى نشان مىدهد و این دستور آشكار قرآن بود كه: ولـاتكونوا كالذین تفرقوا واختلفوا... (آلعمران /105)تلـاش پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله در ایجاد وحدت به اوج كوششهاى ممكن، مىرسد و چون آرمان وحدت را یكى از رسالتهاى الهى بعثتخود مىداند; و رنج تفرق مؤمنان بر او گران مىآید و سخت مهربان و هواخواه آنان است، پس در این راه تمامـ توان خود را به كار مىبرد كه: لقد جاءكمـ رسول من انفسكمـ عزیز علیه ما عنتمـ حریص علیكمـ بالمؤمنین رءوف رحیمـ. (توبه/128) و شاید به همین دلیل است كه خود مىفرماید: ما اوذى نبى مثل ما اوذیت. (6)
بهرهورى از ظرفیتهاى اجتماعى: در نتیجه پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله با طرح پیمان برادرى انصار و مهاجران، از ظرفیتخاص چارچوب اجتماعى جامعه عربى (كه حمایت از همپیمانان خود بوده) در جهت اهداف تحقق امت واحده بهره برد و این موفقیتبارز پیامبرصلى ا... علیه وآله نه تنها باعث تعجب افرادى شد، كه حتى آثار و پیامدهاى این مساوات اسلـامى تا مقدمـ داشتن اموال و دارایىها نسبتبه یكدیگر پیش رفت. مورخان نقل مىكنند كه در جریان برادرى مهاجر و انصار، پیمانى بسته شد كه شامل مشاركت در میراث همـ بود و در همین راستا رویداد تقسیمـ غنایمـ جنگى بنىالنضیر از بهترین نمونههاست.
راهكار سازگارى و همدلى: موضوع اصلـاح ذات البین و سفارشها و موضعگیرىهاى پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله پیرامون آن نیز، در ردیف راهكارهاى ایجاد برادرى قرار مىگیرد:
... وفى الخبر عن ابىایوب قال: قال رسولا...صلى ا... علیه وآله: یا ابا ایوب الـا ادلك على صدقة یحبها ا... و رسوله قال: بلى. فقال رسولا...: تصلح بین الناس اذا تفاسدوا... و فى راویه تسعى فى صلـاح ذات البین اذا تفاسدوا و تقرب بینهمـ اذا تباغضوا. (7)
و نیز نقل شده كه درباره آیه اخوت از پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله پرسش كردند، فرمود: مزد آن كس كه در برقرارى آشتى میان مردمان بكوشد; برابر مزد كسى است كه در راه خدا پیكار كند. (8)
بدینترتیب یكى از این شیوهها را در تصمیمى كه پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله مبنى بر اصلـاح ذات البین در مورد تقسیمـ غنایمـ جنگ بدر مىگیرد، مشاهده مىكنیمـ. قطعا فقدان قانون خاص تقسیمـ غنایمـ و نیز عدمـ آمادگى تربیتى و اخلـاقى كامل مسلمانان آن دوره، عواملى بود تا در وحدت پویاى جامعه اسلـامى ایجاد خلل كند. از اینرو، پیامبرصلى ا... علیه وآله مامور به اصلـاح امور و حفظ یكپارچگى ملت مىشود و مؤمنان نیز موظف به رعایت همدلى و تبعیت از رسول اكرمصلى ا... علیه وآله كه: فاتقوا ا... واصلحوا ذات بینكمـ واطیعوا... ورسوله ان كنتمـ مؤمنین. (انفال /1)
پیامبرصلى ا... علیه وآله به گونهاى اختلـافزدایى مىكند كه شقاقى (هر چند ناچیز) در پیكره وحدت دینى مسلمین سر برنیاورد; چنان كه مورخان نقل كردهاند، پیامبر اسلـامصلى ا... علیه وآله حتى براى گروهى همـ كه در جنگ حاضر نبودند سهمى از غنیمت قرار مىداد. (9)
جالب توجه است كه پیش از آغاز جنگ بدر، پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله با وجود اعلـامـ حمایت عدهاى از مهاجران، در انتظار اعلـامـ رضایت انصار مبنى بر آمادگى جهاد نبرد با دشمن است; چون محتواى قرارداد انصار با پیامبرصلى ا... علیه وآله درباره دفاع از حضرت در داخل شهر مدینه بود و نه همراهى در جنگهاى خارج، لذا پیش از حركتبه دنبال راى و نظر انصار بود و پس از اطمینان از یارى آنان آماده كارزار مىگردد.
این امر در واقع نشان از اهتمامـ پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله به رعایتسنتهاى اجتماعى و ملـاحظه شرایط خاص سیاسى زمان دارد. (10)
تفوق به جاى تفرق: رویداد دیگرى كه در جریان جنگ احد شاهدیمـ دستورى است كه قرآن به پیامبرصلى ا... علیه وآله مىدهد مبنى بر عدمـ ملـامت پاره اى مسلمانان به سبب فرار از جنگ و در برابر، بخشودن آنها و سعى در امیدوار ساختن و همكارى به گونهاى كه جذب جامعه اسلـامى شوند و در مسیر اصلـاح و تربیت روحى قرار گیرند: فاعف عنهمـ واستغفر لهمـ وشاورهمـ فى الـامر... (آلعمران /159)
قطعا یكى از ریشههاى اصلى چنین تصمیمـ پسندیدهاى، همخوانى با وحدت و یكپارچگى سیاسى امت اسلـامـ بوده است تا از این طریق پیشاپیش زمینه افتراق بین گروههاى مسلمان (به علت طرد افرادى از مبارزین كه در جریان جنگ دچار خطا و تخلف شدند) و سایر اقشار جامعه، محو شود.
در همین جنگ است كه به نقل تاریخ; جوان مسلمان فارس پس از وارد آوردن ضربهاى بر افراد سپاه دشمن مىگوید: خذها و انا الغلـامـ الفارسى (این ضربت را تحویل بگیر كه منمـ یك جوان فارسی) اما پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله او را خطاب و عتاب نمود كه چرا نمىگویى منمـ یك جوان انصارى؟! و منظور آن است كه به این وسیله همـ، آهنگ برانگیخته شدن تعصبات قومى دیگر را خاموش، و وحدت صفوف اسلـامـ را حفظ كند و همـ، ملـاك افتخار و ارزش را از محور قومـ و نژاد و ملیتبه دین و مكتب و ارزشهاى توحیدى بازگرداند.
بدینسان حضرت از هر عاملى براى نگهدارى تفوق اجتماعى و جلوگیرى از تفرق استفاده مىكرد و حتى در جریان تخریب مسجد ضرار!
حفظ وفاق ملى: سیاست پیامبر اكرمصلى ا... علیه وآله درباره ویران كردن مسجد ضرار دقیقا به قصد ایجاد یك مانع مؤثر براى جلوگیرى از ظهور شكاف سیاسى در جامعه اسلـامى بود تا پیاپى، وفاق ملى آسیب نبیند.
بر این اساس، پیامبر بزرگوار اسلـامصلى ا... علیه وآله حتى در آخرین سفارشهاى خود به امت اسلـامى نیز چنین مىگوید: ایها الناس، ان دماءكمـ و اموالكمـ علیكمـ حرامـ الى ان تلقوا ربكمـ، كحرمة یومكمـ هذا، و كحرمة شهركمـ هذا... و نیز در آخر خطبه دارد كه:... ایها الناس اسمعوا قولی و اعقلوه، اعلموا ان كل مسلمـ اخ للمسلمـ و ان المسلمین اخوة. (11)
ادامه دارد
|
Tweet |