اگر بخواهیمـ به صورت بنیادین عوامل تکوین داعش را بررسی کنیمـ می‌بایست به سابقه حضور نظامی ایالـات متحده امریکا در منطقه خاورمیانه و به ویژه عراق اشاره کنیمـ. در حالی که برخی از سیاستمداران امریکایی درصدد بودند با حضور نظامی در منطقه دموکراسی را به در عراق نهادینه‌سازی کنند برخی از گروه‌های تندرو در صدد مقابله با حضور خارجیان در کشور خود برآمدند.
در ادامه اتحاد گروه‌های معارض با ارتش امریکا در 15 اکتبر سال 2006 چندین گروه مسلح عراقی در پی نشستی اعلـامـ کردند در چارچوب معاهده موسومـ به حلف المطیبین گروه داعش را در عراق تشکیل داده‌اند و ابوعمر البغدادی را به عنوان سرکرده خود انتخاب کرده‌اند. با این حال تحولـات سیاسی و امنیتی در سوریه نقطه عطفی برای داعش در عراق بود و این تشکیلـات با بهره‌گیری از توان نیروهای معارض دولت سوریه ضمن افزایش دامنه تحت تسلط خویش، به یک نیروی قابل توجه در سطح منطقه و حتی جهان تبدیل شد.
در 9 آپریل 2013 در یک پیامـ صوتی که از طریق شبکه موسومـ به شموخ الـاسلـامـ پخش شد ابوبکر البغدادی رهبر جدید داعش اعلـامـ کرد که جبهه النصره (معارضان دولت سوریه) امتداد دولت اسلـامی عراق است و تشکیل دولت اسلـامی عراق و شامـ رسما کلید خورد. اما نکته مهمـ اینجا بود که داعش با وجود اختلـافات درونی متعدد خود و حتی درگیر شدن با جبهه النصره و القاعده در ادامه کار در مدت زمان کوتاهی توانست بخش مهمی از خاک عراق را به تصرف خودش در آورد و فتح آسان موصل زنگ هشدار را برای تمامـ قدرت‌های منطقه و حتی جهانی به صدا درآورد.
در جون 2014 پنج‌هزار نفر از افراد مسلح داعش به‌طور کامل شهر موصل را به تصرف درآوردند و همه شهر را در اختیار گرفتند. این افراد، با حمله به زندان بادوش در نینوا، بیش از 1400 زندانی را آزاد کردند. همچنین، انبارهای ذخیره مواد تسلیحاتی استان الـانبار، مراکز امنیتی و نظامی و ساختمان شعبه‌ای از بانک مرکزی در منطقه الدواسه را در دست گرفتند. افراد مسلح، با حمله به انبارهای سلـاح، همه انواع سلـاح‌های سنگین، ازجمله بالگردها و خودروهای زرهی و تانک‌ها را تصاحب کردند.
اما این تمامـ ماجرا نبود و داعش پس از توسعه قلمرو درصدد تثبیت ارکان قدرت خویش برآمد که مهمـ ترین این اقدامات را می‌توان در گسترش موج ترس و هراس بین مردمـ عراق دانست. داعشی‌ها در ماه‌های اخیر بارها اقدامـ به جنایت‌های بسیار فجیعی کرده‌اند که شواهد و نمونه‌های آن در تاریخ نادر است. اعدامـ‌های دسته‌جمعی، تجاوزهای گروهی به زنان، به صلیب کشیدن و قطع سر با شمشیر، زنده زنده سوزاندن و... تنها بخشی از فجایعی است که اعضای داعش تاکنون بدان دست زده‌اند.
البته در تحلیل رفتار افراطی اعضای داعش باید به وجه ایدئولوژیک این سازمان تروریستی نیز اشاره کرد. داعش همچون دیگر گروه‌های افراطی خود را سلفی و رهرو اندیشه‌های ابن تیمیه می‌داند. اندیشه‌های سلفیه در قرن هفتمـ با طرح مسائل کلـامی بیسابقه ابن تیمیه و در قرن دوازدهمـ از سوی محمد بن عبدالوهاب احیا گردید. سلفیان قدیمـ و جدید در بسیاری از مواضع نظری مشترکند اما مهمـ ترین وجه تمایز سلفیان جدید کاربرد خشونت و اعتقاد راسخ به اندیشه تکفیر است. در آرای ابن تیمیه که به نوعی پدر معنوی جریان‌های تکفیری و به تبع آن داعش محسوب می‌شود نیز اوج خشونت دیده می‌شود. برخی از اعمالی که مسلمانان جایز و یا مستحب میدانند به نظر ابن تیمیه شرک و موجب خروج از دین است. به عنوان مثال اگر کسی نماز ظهر را تا مغرب و نماز مغرب را تا نیمه شب به تاخیر اندازد به موجب فتوای ابن تیمیه اگر کسی این کار را کفر ندانست باید گردنش را زد. بستر اصلی توسعه داعش را می‌توان مناطقی از سوریه و عراق عنوان کرد. عناصر داعش در مناطق محدودی از برخی استانهای عراق به ویژه استان "الـانبار" حضور دارند و عملیات تروریستی در کل عراق را پوشش میدهند. تقریباً از میانه سال 2013 نخستین دسته از شبه‌نظامیان داعش که به مدد چندین سال نبرد در عراق کاملـاً کارآزموده شده بودند از مرزهای شرقی سوریه وارد این کشور شدند. یگان‌های داعش خیلی زود توانستند دیگر مخالفان مسلح در سوریه را که کمتر با جنگ و سلـاح آشنایی داشتند عقب برانند و در بخش‌های اصلی (استان حسکه) در شرق سوریه جبهه بگیرند. این پیروزی‌های سریع که برای رهبران داعش غیرمنتظره بود، آن‌ها را به این فکر انداخت تا با گسیل تعداد بیشتری از نیروهایشان به سوریه، به مناطق بیشتری راه یابند و عرصه را بر دمشق و بشار اسد تنگ کنند. برای این نقل‌وانتقال گسترده نیاز بود تا فضایی امن در اطراف مرزهای عراق و سوریه فراهمـ شود تا داعش بتواند نیروهایش را به همراه سلـاح‌های سنگینی که در اختیار داشتند از عراق عبور دهد و وارد سوریه کند.
|
|
Tweet |
بالـا